VERS | HEBR | GRAM | LEMMA | BETEKENIS |
|---|---|---|---|---|
11 | תַּֽדְשֵׁ֤א | V-Hifil-Imperf.Jus-3fs | דָּשָׁא | qal: voortbrengen; hifil: doen voortbrengen |
11 | מַזְרִ֣יעַ | V-Hifil-Prtcpl-ms | זָרַע | qal: zaaien; hifil: zaad voortbrengen/dragen |
15 | לְהָאִ֖יר | Prep-l | V-Hifil-Inf | אוֹר |
G2 Werkwoorden
Stamformaties
Bekijk eerst dit videocollege van Van Midden
Lees: Vrolijk p. 155-156.
Werkwoorden kunnen door klinkerverandering of toevoegen voorvoegsel een andere betekenis krijgen gelieerd aan het oorspronkelijke werkwoord. Bijvoorbeeld: kennen - kunnen, liggen-leggen, binden-ontbinden, lenen-verlenen, wachten-verwachten, etc.
Het Bijbels Hebreeuws kent dit ook. Vanuit de basisstam van een werkwoord, kunnen zes andere stamformaties worden afgeleid (plus nog paar weinig voorkomende formaties). Als in het Nederlands, komt niet elk werkwoord in elke stamformatie voor. Ook kan de betekenis van een werkwoord in een van de afgeleide stamformaties niet altijd worden herleid tot de betekenis van de basisstam.
De zeven stamformaties
De zeven stamforamties en hun betekenisverschuiving ten opzichte van de grondstam staan hierna met tussen haakjes de betekenis van het woord ‘qatal’ (doden) in de verschillende formaties.
- Qal - basisstam (doden)
- Nifal - reflexief/passief (zichzelf doden)
- Pi’el - intensief actief (vermoorden)
- Pu’al - intensief passief (vermoord worden)
- Hitpa’el - intensief reflexief / reciprook (elkaar vermoorden)
- Hifil - causatief (oorzakelijk) (laten doden)
- Hofal - causatief passief (gedood worden)
Indeling van de zeven stamformaties
De zeven stamformaties kunnen worden ingedeeld in drie groepen.
- Basisstammen
- Verdubbelingsstammen; middelste stamletter verdubbeld (indien mogelijk)
- Stammen met voorvoegsel ha (הַ)
I Basisstammen
De basisstamformaties zijn de qal en de nifal. De nifal ontstaat door een voorvoegsel nun toe te voegen aan de qal; deze nun is door assimilatie in veel vormen niet terug te vinden, anders dan in verdubbeling van de eerste stamletter, bijvoorbeeld:
יִנקָטֵל –––> יִקָּטֵל
zie later bij behandeling van vervoeging van tijden en wijzen van het werkwoord.
De betekenis van de nifal is in eerste instantie reflexief of passief t.o.v de qal stam; qal: doden, nifal: zichzelf doden.
II Verdubbelingsstammen: intensieve stamformaties
De verdubbelingsstammen worden ook wel de intensieve stamformaties genoemd, omdat hun betekenis in eerst instantie intensief is ten opzichte van de basisstam. Dit betreft de pi’el, de pu’al en de hitpael.
III Ha-stamen: de causative stamformaties
Het Hebreeuws kent twee causative stamformaties, de Hifil en de Hofal. Hifil-vormen komen vaker voor dan Hofal-vormen.
Voorbeelden causative werkwoorden Nederlands
| Basisstam | Afgeleide causative stam |
|---|---|
| drinken | drenken (doen drinken) |
| liggen | leggen (doen liggen) |
| zitten | zetten (doen zitten) |
| vallen | vellen (doen vallen) |
Voorbeeld causative stamformatie Hifil in Hebreeuws
In deze paragraaf aandacht voor betekenisverschuiving van qal naar hifil; vorming van hifil-vormen uit qal-vormen komt later aan de orde.
Tabel 1
Hifil vormen in Genesis 1
Zie hier voor andere voorbeelden; gefilterd met zoekopdracht op Strong’s nummer H8686, dit betreft hifil imperfectum vormen.
En hier voor meer algemene informatie over Hifil.